Trong tiếng Trung có rất nhiều ngữ (cụm từ) được sử dụng phổ biến. Việc phân chia các cụm từ tiếng Trung giúp người học tiếng trung nắm được cấu trúc cũng như chức năng của các ngữ (cụm từ) trong tiếng Trung. Qua đó, người học sẽ học câu nhanh hơn, nhớ từ lâu hơn và rút ngắn thời gian chinh phục tiếng Trung.
I. Các loại ngữ được phân theo cấu trúc ngữ pháp
1. Ngữ liên hợp
Ngữ liên hợp do hai hoặc nhiều từ tạo thành, giữa các từ trong ngữ không phân chính phụ, có các quan hệ ngang hàng, nối tiếp hoặc lựa chọn.
Ví dụ:
我和你 Wǒ hé nǐ： tôi và anh
读并翻译 Dú bìng fānyì： đọc và dịch
2. Ngữ chính phụ
Ngữ chính phụ do hai hoặc nhiều từ tạo thành, giữa hai từ trong ngữ có quan hệ bổ nghĩa, hạn chế, có phân biệt chính và phụ.
Ví dụ:
我哥哥 Wǒ gēgē： anh trai tôi
非常干净 Fēicháng gānjìng： vô cùng sạch sẽ
能够理解 Nénggòu lǐjiě： có thể hiểu
3. Ngữ động tân
Ngữ động tân do hai từ tạo thành, từ đứng trước biểu thị hành vị động tác, từ phía sau là đối tượng bị động tác hành vi chi phối hoặc liên quan tới hành vi động tác.
Ví dụ:
下雨 Xià yǔ：mưa
走了两个人 Zǒule liǎng gèrén：đã đi hai người
4. Ngữ chủ vị
Ngữ chủ vị do hai từ tạo thành, giữa hai từ có quan hệ trần thuật và bị trần thuật.
Ví dụ:
身体好 Shēntǐ hǎo：khỏe mạnh
思想解放 Sīxiǎng jiěfàng：tư tưởng giải phóng
他高个子 Tā gāo gèzi：anh ta vóc người cao
5. Ngữ bổ sung
Ngữ bổ sung do hai từ tạo thành, từ phía trước biểu thị động tác hay tính chất, từ (hoặc ngữ) phía sai có tác dụng bổ sung, nói rõ cho từ phía trước. Ví dụ:
看完 Kàn wán：xem xong
说清楚 Shuō qīngchǔ：nói rõ
6. Ngữ liên động
Ngữ liên động do hai hay nhiều động từ hoặc ngữ động từ tạo thành. Từ ngữ phía sau có thể là tính từ hoặc ngữ tính từ tạo thành.
Giữa các từ không có quan hệ liên hợp, chính phụ, động tân, chủ vị, bổ sung. Về ý nghĩa, mỗi từ đều có quan hệ với cùng một chủ ngữ và có quan hệ với nhau.
Ví dụ:
开门出去Kāimén chūqù：mở cửa đi ra
来参观Lái cānguān：đến tham quan
7. Ngữ kiêm ngữ
Ngữ kiêm ngữ do một ngữ động tân và một ngữ chủ vị lồng vào nhau tạo thành, tân ngữ của ngữ động tân đồng thời là chủ ngữ của ngữ chủ vị phía sau.
Ví dụ:
叫他来 Jiào tā lái：gọi anh ta đến
有人敲门 Yǒurén qiāo mén：có người gõ cửa
Trong hai ví dụ trên, 他 và 人 là kiêm ngữ.
8. Ngữ phúc chỉ (ngữ đồng vị)
Ngữ phúc chỉ do hai hoặc nhiều từ tạo thành, chúng chỉ cùng một người hay sự vật, cùng làm một thành phần câu. Ngữ phúc chỉ có tính chất như ngữ danh từ.
Ví dụ:
他们两个 Hai đứa chúng nó
毕业那天 Ngày tốt nghiệp
9. Ngữ giới tân
Ngữ giới tân thường do một giới từ và một danh từ, đại từ hoặc ngữ danh từ tạo thành, thường làm trạng ngữ, bổ ngữ, định ngữ trong câu.
Ví dụ:
在家里（休息）(nghỉ) ở nhà
把胶卷（送给我）(tặng tôi) cuộn phim
10. Ngữ phương vị
Ngữ phương vị do phương vị từ đứng phía sau từ ngữ khác tạo thành, thường làm trạng ngữ, chủ ngữ, định ngữ, tân ngữ trong câu.
Ví dụ:
床上 trên giường
柜台后便 sau quầy hàng
11. Ngữ chữ
Khi viết hoặc nói, nếu danh từ trung tâm đã xuất hiện ở trước, ở sau hoặc không cần thiết nêu ra thì có thể bỏ đi.
Trong trường hợp danh từ trung tâm được lược bỏ đi, ta sẽ có ngữ chữ. Ngữ này chính là do định ngữ vốn có và trợ từ kết cấu tạo thành.
Ví dụ:
我要买上衣，让我看那件黄色的。
Wǒ yāomǎi shàngyī, ràng wǒ kàn nà jiàn huángsè de.
Tôi muốn mua áo, cho tôi xem cái (áo) màu vàng kia.
他有两个孩子，大的十岁，小的五岁。
Tā yǒu liǎng gè háizi, dà de shí suì, xiǎo de wǔ suì.
Ông ấy có hai đứa con, đứa lớn 10 tuổi, đứa nhỏ 5 tuổi.
Trong hai ví dụ trên, là các ngữ chữ.
Ngữ chữ dùng để thay thế cho một danh từ, ý nghĩa và cách dùng có nó tương đương với ngữ danh từ, có thể làm định ngữ, tân ngữ và chủ ngữ. Ngữ tương đương trong tiếng Việt không thể làm chủ ngữ.
Ví dụ:
她说的不是上海话。
Tiếng cô ấy nói không phải là tiếng Thượng Hải.
12. Ngữ so sánh
Ngữ so sánh do trợ từ so sánh đứng sau từ ngữ khác tạo thành, thường làm vị ngữ, định ngữ, trạng ngữ, bổ ngữ, v.v..
Ví dụ:
像大海一样 như biển rộng
黑夜似得 Như đêm tối
13. Ngữ phức tạp
Các ngữ trên đều do hai hay nhiều từ tạo thành. Trong thực tế có thể có các ngữ do hai hay nhiều ngữ tạo thành, nói cách khác là các loại ngữ đã nêu ở trên có thể lồng vào nhau tạo thành ngữ phức tạp.
Ví dụ: 被张老师的孩子（骑去了）Bèi zhāng lǎoshī de háizi (qí qùle)
Ngữ trên là ngữ giới tân, bộ phân “tân” lại là một ngữ chính phụ.
上街买菜
Ngữ trên là ngữ liên động, do hai ngữ động tân 上街 và买菜
tạo thành.
Xem thêm tài liệu học tiếng trung
II. Các loại ngữ phân theo chức năng ngữ pháp
1. Ngữ có tính chất danh từ (ngữ danh từ)
Ngữ có chức năng ngữ pháp tương đương với danh từ, gồm các loại nhỏ như sau:
a. Ngữ chính phụ mà từ trung tâm là danh từ
Ví dụ: 学生食堂，来的人
b. Ngữ liên hợp mà các thành phần là danh từ, đại từ
Ví dụ: 我们大家，张老师和他爱人
c. Ngữ phúc chỉ
Ngữ do hai từ cùng chỉ chung một người, một vật, một sự việc.
Ví dụ:
我们大家Mọi người chúng ta
阮文英经理Giám đốc Nguyễn Văn Anh
d. Ngữ phương vị
Ngữ do danh từ phương vị và thành phần phụ trước nó tạo thành.
Ví dụ:
我们之间giữa chúng ta
大地上Trên mặt đất
e. Ngữ số lượng
Ngữ do số từ và danh lượng từ kết hợp tạo thành,
Ví dụ: 一间（房子），两个（朋友）
f. Ngữ chữ “的”
Ngữ do trợ từ kết cấu đứng sau từ ngữ khác tạo thành
Ví dụ: 卖报的，我的
g. Ngữ chủ vị mà phần “vị” là ngữ danh từ
Ví dụ:
他西贡人Anh ta người Sài Gòn
他高高的个子Cô ta dáng người cao cao
2. Ngữ có tính chất động từ (ngữ động từ)
Ngữ có chứng năng ngữ pháp tương đương với động từ, gồm các loại nhỏ dưới đây:
a. Ngữ chính phụ mà từ trung tâm là động từ
Ví dụ: 不走，才来，慢慢的说
b. Ngữ liên hợp mà các thành phần là động từ
Ví dụ: 读并翻译，改革开放 (cải cách mở cửa)
c. Ngữ đông tân
Ví dụ: 喜欢游泳，是学生
d. Ngữ bổ sung
Ví dụ: 走累，跑得很快
e. Ngữ liên động
Ví dụ: 买报看，躺着抽烟
f. Ngữ kiêm ngữ
Ví dụ: 请他来，有个妹妹是画家
g. Ngữ chủ vị mà phần vị là động từ
Ví dụ: 思想解放
3. Ngữ có tính chất tính từ (ngữ tính từ)
Ngữ có chức năng ngữ pháp tương đương tính từ. Gồm các loại nhỏ dưới đây:
a. Ngữ chính phụ mà từ trung tâm là tính từ
Ví dụ: 很好，已经红了
b. Ngữ liên hợp mà các thành phần là tính từ
Ví dụ: 又快又好
c. Ngữ bổ sung mà thành phần “vị” là tính từ
Ví dụ: 漂亮极了，好的很
d. Ngữ chủ vị mà phần “vị” là tính từ
Ví dụ: 身体健康，学习用功
4. Ngữ khác
Ngoài ba loại trên, còn có các loại ngữ khác như ngữ giới tân, ngữ so sánh… đã giới thiệu ở phần trên; có sách còn gọi là ngữ phó tính từ.
Đăng kí khóa học tiếng trung giao tiếp ngay hôm nay để được nhận ưu đãi
III. Các loại ngữ phân theo hình thức cố định hay tự do
Căn cứ vào hình thức cố định hoặc tự do chia làm hai loại: ngữ cố định và ngữ tự do.
Ngữ cố định trong tiếng Hoa chia làm hai loại: Thục ngữ và tục ngữ. Thục ngữ lại chia làm ba loại nhỏ: thành ngữ, quán ngữ và ngữ yết hậu (tiếng Việt cơ bản không có ngữ yết hậu, còn các loại khác đều có và có rất nhiều như tiếng Hán vậy). Ví dụ:
风口浪尖Fēngkǒulàngjiān：Đầu sóng ngọn gió (thành ngữ)
吃独食Chīdúshí：Ăn mảnh (quán ngữ)
· Đặc điểm của ngữ cố định:
1. Hình thức khá cô định, không thể tùy tiện hoán đổi thành phần tạo ngữ.
2. Nói chung có ý nghĩa riêng biệt, không phải là phép cộng đơn giản của ý nghĩa các thành phần. Ý nghĩa riêng biệt của ngữ cố định gồm ba loại:
a. Nghĩa mặt chữ. Ví dụ: 量力而行 Liànglì ér xíng：lượng sức mà làm
b. Nghĩa mở rộng. Ví dụ: 冷眼旁观 Lěngyǎnpángguān：thờ ơ lạnh nhạt
c. Nghĩa ví von. Ví dụ: 青出于蓝 Qīngchūyúlán：gai ngọn nhọn hơn gai gốc
Một ngữ cố định nào đó có thể chỉ có một trong ba ý nghĩa trên, cũng có thể có hai hoặc thậm chí có ba ý nghĩa trên.
3. Chức năng ngữ pháp của ngữ cố định tương đương một thực từ.
Ví dụ: 量力而行 tương đương với một động từ.
4. Không ít ngữ cố định có sắc thái tình cảm tốt, xấu, trung tính
Ví dụ: 粉白黛黑 Fěn bái dài hēi：điểm phấn tô son (nghĩa tốt)
涂脂抹粉 Túzhīmǒfěn：Tô son trát phấn (nghĩa xấu)
Tiengtrung.vn
CS1 : Số 10 – Ngõ 156 Hồng Mai – Bạch Mai – Hà Nội
CS2 : Số 22 - Ngõ 38 Trần Quý Kiên - Cầu Giấy - Hà Nội
ĐT : 09.8595.8595 – 09. 4400. 4400 – 09.6585.6585
KHÓA HỌC TIẾNG TRUNG ONLINE :
học tiếng Đài Loan trên mạng
KHÓA HỌC TIẾNG TRUNG TẠI HÀ NỘI :
tiếng Trung Quốc cơ bản